M HKA Ensembles

M HKA, Antwerpen

13 February 2021 - 25 April 2021

T.O.P. office (Turn-On Planning office) is een architectuur- en stadsplanningscollectief dat in 1970 in Antwerpen werd opgericht door Luc Deleu (1944). Bekend is zijn uitspraak “Ik denk dat elke architect kunstenaar is. En als hij geen kunstenaar is, is hij ook geen architect.” Deleu ziet beide als nauw verwante manifestaties van het denken.

Luc Deleu ontwikkelt gaandeweg het idee van wat hij ‘orbanisme’ noemt: stedenbouwkundig denken beweegt zich niet meer op de schaal van de stad (urbanisme), maar op de schaal van de wereld (orbanisme). Na het verschijnen van zijn Orbanistisch Manifest in 1980 blijft Deleu onafgebroken en radicaal gericht op maatschappelijke reflectie op en via kunst en stedenbouw.

Luc Deleu is een krachtige aanwezigheid in de Vlaamse en Belgische architectuurscène. Zijn tegendraadse inzichten vormen tot op de dag van vandaag generaties architectuurstudenten en hebben een pertinente invloed op het architectuurdebat.  Zo staat T.O.P. office mee aan de wieg van de notie ‘ontwerpend onderzoek’.

De archiefpresentatie in het M HKA focust op een aantal gerealiseerde bouwwerken van T.O.P. office, waarin Deleus reflectie zich veruitwendigt. Aan de hand van archiefmateriaal zoals maquettes, foto’s, knipsels, ontwerpen en plannen krijgen we een unieke inkijk op het ontstaan, de ontwikkeling en de realisatie van enkele markante gebouwen, zoals het Hotel Stôk (1992-1995) in het Nederlandse Poortugaal, het huis Clinckx (1998-2001) in Ekeren, het Casa Roja (1998-2005) in Tervuren, het huis Belpaire (2003-2007) in Steenhuize (Herzele), en het Belle Epoque Center (2004-2010) in Blankenberge. Luc Deleus bijzondere creativiteit, precisie, aandacht voor ruimte en vorm, doorgedreven onderzoeksmentaliteit en maatschappelijke betrokkenheid, maken van deze gebouwen kunstwerken en tastbare plekken van reflectie op kunst en architectuur.

In de presentatie wordt uiteraard bijzondere aandacht besteed aan de Dépendance Furka in Zwitserland, de werkplek van Panamarenko (1940-2019), kernkunstenaar in de collectie van het M HKA. Luc Deleu was een goede vriend van Panamarenko en hij begeleidde alle verbouwingen aan het Panamarenkohuis in de Biekorfstraat in Antwerpen. Het M HKA beheert het pand sinds 2002.

Samenwerking CKV/M HKA en VAi

Het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen (CKV,) onderzoekt samen met zijn partner het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) hoe op duurzame wijze zorg te dragen voor het archief, de kennis en het ideeëngoed van Luc Deleu en T.O.P. office. Beide instellingen nemen de taak op zich om het gedachtegoed blijvend te activeren. Dit in dialoog met T.O.P. office: Luc Deleu en Laurette Gillemot, en medewerkers Steven Van den Bergh en Isabelle De Smet.

Wat zijn mogelijkheden om een nalatenschap te organiseren? Wat kan in het publiek domein blijven en hoe kan een nalatenschap de onderligger zijn om de praktijk te voeden, zowel van T.O.P. office, als van andere kunstenaars en ontwerpers? Om hierop antwoorden te vinden, brachten CKV en het VAi het archief in kaart, en organiseerden op elke seizoenswende een reflectiemoment. Tijdens twee breed opgezette studienamiddagen werden ook actoren uit de academische wereld, en architectuur- en beeldende kunstveld betrokken om in breder verband naar antwoorden te zoeken omtrent het borgen en valoriseren van kennis en archief. Dat wordt nu doorgetrokken in het traject met een overzichtstentoonstelling door het VAi in de Singel, een boek- en een archiefpresentatie in het M HKA.

Project Future Plans

Naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van T.O.P. office lanceert het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) het overkoepelende project Future Plans. Hiermee wil het VAi samen met de betrokken partnerorganisaties het potentieel van de maatschappijreflectie van T.O.P. office vanuit de ontwerppraktijk en het ontwerponderwijs bewaren, voortzetten en verspreiden. Dit vertaalt zich onder meer in een boek, twee tentoonstellingen, een documentaire en twee educatieve en participatieve projecten. Future Plans is meteen ook het perspectief van waaruit het analoge en digitale archief van T.O.P. office wordt onderzocht: welk archiefmateriaal behoudt de belofte van een future plan? Meer informatie op vai.be

Meer lezen over T.O.P. office? Klik hier voor de website.

Verberg deze beschrijving