M HKA Ensembles

1930 - 2024

Geboren in Galati (RO), leeft in Vienna (AT).

De Zwitserse beeldend kunstenaar, schrijver en uitgever Daniel Spoerri wordt in Roemenie geboren als Daniel Isaac Feinstein, en kent een opmerkelijke familiegeschiedenis. Nadat Roemenië zich in 1940 achter nazi-Duitsland schaart, bekeert zijn vader zich van het jodendom tot het christendom, maar wordt in 1941 alsnog gearresteerd en vermoord. Zijn moeder, geboren als Lydia Spoerri, heeft de Zwitserse nationaliteit en weet in 1942 met haar zes kinderen naar Zwitserland te ontkomen. Spoerri wordt er geadopteerd door zijn oom en officieel geregistreerd als Daniel Spoerri. Tijdens de jaren vijftig is hij actief als balletdanser bij de Staatsopera van Bern, later voert hij verschillende avant-garde toneelstukken op, onder meer van Picasso. In de jaren die volgen werkt hij samen met baanbrekende kunstenaars als Jean Tinguely, Marcel Duchamp, Man Ray, Robert Filliou en Emmett Williams.

Als kunstenaar wordt Spoerri voornamelijk geïdentificeerd met het Franse Nouveau Réalisme. In 1960 is hij een van de oorspronkelijke ondertekenaars van het manifest waarmee de avant-gardebeweging wordt opgericht. Het uitgangspunt is dat het dagelijks leven het belangrijkste kunstonderwerp vormt, wat nauw aansluit bij de principes van de latere Fluxus-beweging, die gekenmerkt wordt door een sterk dadaïstische houding gericht op vreugde, spontaniteit en humor. Als gangmaker en spilfiguur van de avant-garde smeedt Spoerri nauwe banden met de internationale kunstwereld. Tegelijk leidt hij een nomadisch bestaan tussen Bern, Parijs, het Griekse eiland Symi, Düsseldorf, Basel, München en Wenen. In 1997 voegt hij daar het Toscaanse stadje Seggiano aan toe, waar hij Il Giardino di Daniel Spoerri (de tuin van Daniel Spoerri) opent, een beeldentuin waar werken van bevriende kunstenaars worden tentoongesteld.

Zijn conceptueel oeuvre richt zich in grote mate op de artistieke en “culturele” waarde van voedsel. Zijn Tableaux pièges (‘valstrik-beelden’) zijn een vorm van assemblage- en objectkunst, waarin hij tafelvoorwerpen en residu’s vastlegt. Overblijfselen van maaltijden, inclusief de borden, het bestek en de glazen, worden geassembleerd op de tafel of het bord, en vervolgens geëtaleerd op een muur. Zijn eerste Tableaux piège is getiteld “Kichka's ontbijt” en is gemaakt van het overgebleven ontbijt van zijn toenmalige vriendin. Het werk bevindt zich in de collectie van het MOMA. Een andere Tableaux piège bestaat uit de overblijfselen van een maaltijd die door Marcel Duchamp werd gegeten, waarmee Spoerri een prijsrecord vestigde op veiling.

Zijn oeuvre is echter veel breder dan dat, en misschien zelfs eerder een “voortdurende activiteit” dan een oeuvre in de klassieke zin. In 1959 richt hij de Editions MAT ("Multiplication d'art Transformable") op, een artistieke onderneming die kopieën produceert (en verkoopt!) van driedimensionale kunstwerken van onder meer Marcel Duchamp, Dieter Roth, Jean Tinguely en Victor Vasarely. Een van de bekendste producties van Editions MAT was Man Ray's Indestructible Object. Spoerri wordt gecrediteerd voor het bedenken van de nu gangbare term “multiple" voor dergelijke werken.

Voor een opening in 1959 van zijn vriend Jean Tinguely in Galerie Schmela in Düsseldorf bedacht hij iets wat later ‘een performance’ zou worden genoemd; drie personen lazen gelijktijdig drie teksten met drie verschillende benaderingen van Tinguely’s kunst.

In 1970 publiceert hij zijn dagboek over zijn leven op het kleine (en nauwelijks bereikbare) Griekse cyclade-eiland Symi, waarin hij talloze recepten opneemt van de inheemse gerechten die hij er eet. Volledig in de geest van Fluxus wordt het gepubliceerd onder de welluidende titel Mythology & Meatballs. 

HW

* Note: Begin 1959 werkt Spoerri als assistent-directeur in Darmstadt. Hij is ook uitgever van Material, een tijdschrift over concrete poëzie. In het Hessenhuis maakt hij zijn debuut als kunstenaar. Het Autotheater, dat het M HKA mocht reconstrueren, is waarschijnlijk een van de eerste interactieve installaties binnen de context van een kunsttentoonstelling.