Ensemble

De M HKA-collectie breidt steeds verder uit. Bij het aankopen van nieuwe kunstwerken wordt ingezet op de avant-gardetraditie in Antwerpen vanaf de jaren 1960, de huidige multipolaire wereld, het belang van het ‘performatieve’, en het sociaal geëngageerde van hedendaagse kunst. De aard en de rol die beelden vandaag hebben, is eveneens een belangrijk element. Ook schenkingen en langdurige bruiklenen worden in dit kader beoordeeld. Daarnaast wordt het publiek maximaal inzicht verschaft door het verwerven van gerichte referenties en van betekenisvolle items; er wordt niet naar encyclopedische volledigheid gestreefd. Aanwinsten bewerkstelligen een maximaal hefboomeffect; ze betreffen een symbolisch kapitaal en willen de duurzame impact van het publiek domein via dit engagement zo groot mogelijk maken. Belangrijke kunstwerken van zowel nationale, als Afrikaanse, Aziatische en Noord- en Zuid-Amerikaanse kunstenaars hebben de afgelopen jaren onze collectie verrijkt.

In 2013 kende de collectie een versterking van de internationale avant-garde uit onze regio in de jaren zestig en zeventig met nadruk op performativiteit en maatschappijkritisch engagement. Zo werd de collectie naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Kunst uit Antwerpen 1958-1962’ uitgebreid met een remake van de installatie Groentenkisten van referentiekunstenaar Jan Henderikse. Van Cherica Convents verwierf het museum de rechten voor het tonen van een documentaire film over het project Jacob’s Ladder van Gordon Matta-Clark. Van de Kroatische kunstenaar Ivan Kožarić verwierf het museum een tiental grafieken en zeefdrukken bijkomend aan de recente aanwinsten van deze kunstenaar de voorbije jaren, waardoor het ensemble beter gestoffeerd is. Het kleine ensemble rond concrete en visuele poëzie werd dit jaar uitgebreid met de 5 eerste langspeelfilms van de Italiaanse kunstenaar Sarenco.

In 2013 werden ook kunstwerken verworven van meer recente kunstenaars die in de daaropvolgende periode op deze avant-garde traditie hebben voortgebouwd. Met betrekking tot Guillaume Bijl kon het museum in 2013 het ensemble uitbreiden met uitgewerkte scripts in woord en beeld, zogenaamde Behandelingen. Deze werken liggen aan de basis van Bijls latere 'transformatie-installaties'. Ook het ensemble van de jonge kunstenaar Vaast Colson werd verfijnd met een aantal kleinere werken, edities en multiples. Naar aanleiding van de collectiepresentatie Het karakter van de collectie voerde hij voor de derde keer zijn werk To retitle an object daily during the course of a show uit. Gedurende een maand gaf Colson een banaal object, dit keer een merchandising ‘Micky Mouse’ figuur uit de Vrielynck Collectie dagelijks een nieuwe titel. De collectie voor de kunst die na de neo-avantgardetijd in Vlaanderen overgaat in een gesofisticeerde beeldproblematisering werd wat betreft de kernfiguren, als voor recentere ontwikkelingen, verder versterkt. Van Tuymans werd het ensemble edities met een aantal grafieken vervolledigd. Met het verwerven van 3 tekeningen werd het ensemble van Claerbout beter gestoffeerd. Ook hier kon het museum werk verwerven van een jongere kunstenaar uit de regio die in de lijn van de beeldbevraging kan worden gezien, m.n. Rinus Van De Velde.

In 2013 kon het museum de opportuniteit niet voorbij laten gaan een belangrijk werk te verwerven van de Peruviaanse referentiekunstenaar Teresa Burga. De installatie Autorretrato. Estrectura. Informe, 9.6.72 was Teresa Burga's belangrijkste tentoonstelling uit de jaren '70. In dit omvangrijke project gebruikte Burga haar eigen lichaam om een medische kaart van zichzelf te maken. Het bestaat uit tekeningen van haar profiel en foto's van haar gezicht, een hartfilmpje en een licht die haar hartfunctie weergeven en een biochemische bloedanalyse. Ondanks het feit dat het project met veel scepsis werd ontvangen in Lima, is het zonder twijfel een van de belangrijkste artistieke ondernemingen uit deze tijd. Autorretrato was (en is) niet alleen een ironische reflectie op het traditionele idee van het "zelfportret", maar vormt ook een kritiek op processen die erop uit zijn het individu te normaliseren. ( Miguel A. López, tentoonstellingsflyer "Teresa Burga", Galerie Barbara Thumm, Berlijn, 2012).

Van de recent overleden kunstenaar Allan Sekula verwierf het museum de bijzondere installatie The Dockers’ Museum, dat reeds getoond werd in de tentoonstelling Ship of Fools in 2010, en waar het museum sinds 2011 al gedeeltelijk eigenaar van was. Deze installatie is een seminale verzameling van door Sekula samengestelde kleine voorwerpen die inzichten bieden in de fundamentele positie van zeelui en havenwerkers. Deze verzamelde 'voorwerpen' worden niet opgevat als kunstwerken, maar ze contextualiseren Sekula's fotografie, terwijl deze op hun beurt Sekula's voortdurende activiteit van het verzamelen thematiseren. Via het topstukkenfonds van de Vlaamse Gemeenschap verwierf de Vlaamse Overheid in 2012 het Archief Panamarenko, dat in 2013 aan het M HKA in bewaring werd gegeven. Daarnaast verwierf het museum ook enkele kleinere werken, edities en multiples van diverse kunstenaars.

In 2015 werden belangrijke werken van zowel nationale, Europese, als Afrikaanse, Aziatische en Zuid-Amerikaanse kunstenaars aangekocht. Bij de collectievorming van het M HKA werd ingezet op de avant-gardetraditie in Antwerpen (met Wout Vercammen) en de wijdere regio van Noord-West-Europa (met Charlotte Posenenske en Robert Filliou) vanaf de jaren 1960, en op het belang van het ‘performatieve’ en het sociaal geëngageerde van hedendaagse kunst in de huidige multipolaire wereld (met Imran Qureshi, Ricardo Brey, Maha Maamoun of Vadim Fishkin) deze inzet ging  steeds gepaard met een grote aandacht voor de aard en de rol van het beeld vandaag.

Naar aanleiding van de driedelige tentoonstelling van Wout Vercammen A well-considered idea of an exhibition kocht het M HKA het gehele derde deel, een reeks van fel gekleurde pop-art zeefdrukken. De beelden behandelen nieuwsfeiten en komen uit tijdschriften of kranten. Telkens werden twee delen boven elkaar gemonteerd. Van de Duitse kunstenares Charlotte Posenenske werd naar aanleiding van haar tentoonstelling op de gelijkvloerse verdieping van het M HKA een van haar structuren aangekocht, twee andere werden in bruikleen gegeven. Posenenske werkte in een traditie van constructivistische en concrete kunst, en zocht naar  een vernieuwende vorm van productie en distributie. Ze wilde met kunst, sociale verandering bewerkstelligen. Toen ze merkte dat dit niet lukte verliet ze de kunstwereld. 

Er werden ook kunstwerken verworven van meer recente kunstenaars die op deze avant-garde traditie hebben voortgebouwd. Zo heeft Danny Matthys een heel aantal van zijn oudere polaroidwerken aan het M HKA geschonken. Het ensemble rond Danny Matthys heeft hierdoor verder aan belang gewonnen.  De reeds behoorlijke museale representatie van Narcisse Tordoir in de collectie kon naar aanleiding van de tentoonstelling The Pink Spy aangevuld worden. De kunstenaar schonk het M HKA, Africeur de Bogolan, een textielwerk dat hij samen met twee Malineese kunstenaars maakte. De lokale verftechniek Bogolan wordt hier als hefboom gebruikt om het medium schilderkunst te onderzoeken. M HKA kocht ook het schilderij Ontploffing van hem, daarnaast schonk Tordoir ook de installatie Tekstkamer (personage observant le plafond).

Ook internationaal werd de collectie uitgebreid met een aantal schitterende werken. Het voorbije jaar versterkte M HKA het fluxus-gerelateerde collectiedeel met een grote installatie van Robert Filliou: 10 telegrammen. Met dit werk hebben we een klassieke Filliou kunnen toevoegen aan de collectie en hebben nu een behoorlijk museale representatie van deze kunstenaar.

Er werd ook een vijfdelig werk van Maha Maamoun aangekocht: Caïroscapes. Via fotografie en video verkent Maha Maamoun de kloof tussen de representatie en de interpretatie van bepaalde gebeurtenissen, de onderliggende politieke voorkeuren en de verborgen machtsverhoudingen. In deze reeks lijken de stadszichten genomen vanachter een burka.

Uit de tentoonstelling Don’t you know who I am werd een installatie van Imran Quereshi aangekocht. Deze in-situ installatie heeft een duidelijke sociaal-politieke geladenheid. Van dichtbij appelleert ze aan schoonheid, terwijl ze vanop een afstand eerder lijkt op wat de nasleep van een bloedbad zou kunnen zijn.

Nog een toevoeging aan de collectie is het baanbrekende werk Untitled, Documenta IX, Kassel, Kassel (1992) van Ricardo Brey dat werd gerestaureerd voor zijn monografische tentoonstelling ‘Op de bodem van de hemel’.

M HKA kocht ook een werk dat inspeelt op de klimaatopwarming, het is een werk van Vadim Fishkin.

Ook De V.A.C.-foundation gaf het M HKA dit jaar weer een aanzienlijke schenking, het gaat om de video Tightrope, het poppentheater Way of an Object en de installatie Landscape van de Dagastaanse kunstenares Taus Makhacheva.

Ook de vrienden van het M HKA schonken een heel aantal werken, een installatie van Jean Katambayi, een Congolees kunstenaar, is de meest in het oog springende. Trotation is een in elkaar geknutselde  machine die alleen in de fantasie werkt. De machine is bedoeld om het onevenwicht tussen de verschillende continenten op te heffen. De kunstenaar stelt dat wanneer de aarde rond haar as en rond de zon draait, degenen die zich het dichtst bij de evenaar bevinden benadeeld zijn omdat zij een grotere omwenteling moeten maken dan degenen die noordelijker wonen. Door een derde willekeurige omwenteling toe te voegen wil hij deze natuurlijke orde verstoren en het evenwicht herstellen.