Ensemble

In de jaren ‘90 onderzoekt Panamarenko de geheimen van de zee. Hij bedenkt toestellen en uitrusting om sneller te duiken of stabieler te drijven. Hoe functioneel en ingenieus ook, de esthetica en het avontuur staan nog steeds voorop. Het eerste echte watertuig is een gesofisticeerde duikuitrusting, bedoeld om over de lichte hellingen van de zeebodem te wandelen. Panamarenko test The Portuguese Man of War in 1990 op de Malediven, zoals te zien is op de kleurenafbeelding die deze installatie vervolledigt. Om de diepte van de zee te peilen ontwerpt Panamarenko in 1992  de Grote elleboog, een eerste diepzeeduikapparaat. De Monocedo is een helikopter die dankzij twee vlotters, waartussen op een metalen as een houten zitje voor de bestuurder is voorzien, overal kan landen en opstijgen. In 1999 komen verschillende lijnen samen: Panamarenko bouwt een imposante vliegboot op 8 langwerpige vlotters, aangedreven door vliegtuigmotoren. De Scotch Gambit is in omvang zijn grootste creatie, gebaseerd op twee vroege schetsen uit de beginjaren (gedateerd 1966 en 1970).

---

"Alleen maar voor het plezier en het schoon" - Panamarenko

Panamarenko heeft radicaal intelligente en vrijheidslievende kunst gemaakt. In 1968 typte hij een tekst van drie bladzijden uit en vouwde hij gestencilde versies ervan in envelopjes die hij verdeelde tijdens een actie. De titel zegt veel. Reservaat: Eksperimenteel Centrum voor Vrije Samenleving. Ook de eerste regel is veelzeggend. “Voorstel tot het bekomen van een stuk grond, vrij van handel en industrie.” Daarvoor is om te beginnen energie nodig en die kan van wind en waterkracht komen. Natuur, moderniteit en een lichte aanpak worden in dit voorstel vervlochten. Zeppelins botsen vrolijk tegen elkaar in de lucht, de bewoners verzorgen zelf een gesloten radio- en televisieketen, groenten en fruit, exotische en inheemse dieren gaan samen met woningen in praktisch materiaal waar iedereen voor zichzelf zal zorgen. “Omdat een gezamenlijke tewerkstelling altijd konflikten teweeg brengt.” Deze zoektocht naar een vrije ruimte komt ook tot uiting in de Aeromodeller en de Scotch Gambit. Beide toestellen zijn door Panamarenko bedacht als mobiele woning om vrij mee te kunnen rondtrekken.