M HKA Ensembles

M HKA, Antwerp

18 January 2025 - 23 February 2025

De titel van deze tentoonstelling laat zich lezen als een zacht, licht absurd verzoek, maar tegelijk als een existentiële vraag over het leven binnen beperkende en begrenzende structuren. Janina Fritz verkent de relatie tussen lichaam en ruimte en de transformatieve processen die ze ondergaan. De sculpturen die uit dit spanningsveld ontstaan ogen vaak als architecturale fragmenten die spelen met de aan- of afwezigheid van lichamen. Daarbij onderzoekt Fritz thema’s als verlangen, intimiteit en isolement.

In de nieuwe werken die Fritz voor deze tentoonstelling creëerde staat de badkamer centraal als een ruimte die direct verbonden is met lichamelijkheid. Het lichaam beweegt en functioneert er ook anders dan in andere vertrekken van het huis. Fritz onderzoekt de associaties die betegelde interieurs oproepen: tegels zijn onlosmakelijk verbonden met badkamers en andere ruimtes die gericht zijn op hygiëne, zoals slagerijen, zwembaden, operatiekamers en openbare toiletten. Al deze ruimtes gaan een interactie aan met een zekere Fleischlichkeit – een Duitse term die in het Nederlands het best vertaald wordt als ‘vleselijkheid’. Deze verkenning voert naar thema’s als transformatie en abjectie. Julia Kristeva’s concept van het abjecte biedt een boeiende invalshoek om deze werken te benaderen.

 Volgens Kristeva roept het abjecte – in de vorm van uitwerpselen, lijken of extreme misdaden – gevoelens van ongemak of afkeer op omdat het zich bevindt in de schemerzone tussen subject en object. Rituelen trachten het abjecte te beteugelen en ons te beschermen tegen de chaos die het belichaamt. De kunstenaar schrijft hierover: “Het is dus niet een gebrek aan reinheid of gezondheid dat abjectie veroorzaakt, maar datgene wat identiteit, systeem en orde verstoort. Wat grenzen, posities en regels niet respecteert. Het tussengebied, het dubbelzinnige, het samengestelde”. Of, om terug te komen op de titel van de tentoonstelling: dat wat ongeoorloofd de metaforische drempel overschrijdt. Dit idee resoneert met de beeldtaal van vleselijkheid in Fritz' keramiek. Het gebruikte roze glazuur roept de tinten op van organen en ingewanden. De werken leggen ook een analogie bloot tussen het menselijk lichaam en de infrastructurele systemen in huizen, zoals leidingen, ventilatieopeningen en afvoeren. Net zoals organen vitale lichaamsfuncties vervullen, verwerken deze systemen elementen en restanten van het lichaam. 

Een schouw fungeert als centraal element in de ruimte en roept op subtiele wijze de vorm van een open haard op, terwijl zij een verbinding aangaat met de vormen van de andere keramische reliëfs met verlichte sculpturen. De “lampen die ervan dromen vuur te zijn” rijzen op uit de vloer en drukken een zeker verlangen uit om hun gedomesticeerde vorm te overstijgen - een verlangen dat op humoristische wijze wordt benadrukt door hun LED-lampjes die vlammen imiteren.

 De bij de creatie van de werken gebruikte materialen – glas en keramiek – voegen echter ook een extra laag toe, aangezien deze ambachten hitte en vuur vereisen tijdens het maakproces. De werken spelen met de spanning tussen het beheersbare en onbeheersbare van vuur. Ze verwijzen naar het idee van uitbarstingen van oerelementen binnen de vertrouwde setting van het moderne huis en werpen een teder licht op wat nog onthuld moet worden.

Met haar werk onderzoekt Fritz de spanning tussen het gecontroleerde en het ongecontroleerde, het steriele en het lichamelijke, waarbij ze betekenislagen blootlegt die resoneren met zowel persoonlijke als collectieve menselijke ervaringen.

Verberg deze beschrijving