Tentoonstelling: Panamarenko — Reis naar de sterren
M HKA, Antwerp
25 January 2025 - 07 September 2025
©image: Wim Van Eesbeek
“Sculptors and scholars, who knows anything about the stars? Who can commune with the universe?”
Zo begint de allereerste collage van Panamarenko uit 1964, die hij opbouwt met tekst- en beeldfragmenten uit wetenschappelijke Amerikaanse tijdschriften. Dit vraagstuk zal 40 jaar lang als een rode draad door het oeuvre van de kunstenaar lopen. Vanaf de jaren 1970 werkt Panamarenko theoretische modellen voor ‘gesloten systemen’ uit, doet hij empirisch onderzoek naar (elektro)magnetisme, bouwt hij uiteenlopende ruimtetuigen, en komt hij begin jaren 1990 tot zijn alomvattende ruimtetheorie Toymodel of Space.
De presentatie Reis naar de sterren zoomt in op deze fascinatie voor de kosmos en de zoektocht naar manieren om door het universum te navigeren, die culmineert in het monumentale kunstwerk Bing of the Ferro Lusto. Door grote werken samen te tonen met prototypes, tekeningen, berekeningen, schetsen, inspiratiebronnen en foto’s uit het archief en het voormalig huis en atelier van Panamarenko in de Biekorfstraat, worden het denkproces en de verbeelding van de kunstenaar zichtbaar. Met een combinatie van artistiek inzicht en technologisch experiment, humor en ernst neemt Panamarenko je mee in zijn poëtisch universum.
Wie graag in de diepte duikt kan terecht op het online platform Panamarenko, waar je een schat aan informatie vindt over Panamarenko, zijn werk en archief.
Nieuw boek!
Panamarenko Fundamentals
In 2025 vieren we Panamarenko (1940-2019), de Belgische visionair die kunst, wetenschap en techniek op ongeëvenaarde wijze samenbracht. Als onderdeel van het Panamarenko-jaar brengt dit boek een ode aan twintig fundamentele werken die zijn kunstenaarschap definiëren.
Panamarenko Fundamentals werpt nieuw licht op de innovatieve kracht en verbeelding van een meester die generaties blijft inspireren. In samenwerking met de Panamarenko Foundation leidt kunsthistoricus Jo Coucke je door de verhalen achter de meest iconische creaties, van droom tot realiteit.
Dit boek is zowel een perfecte kennismaking voor wie het werk van Panamarenko wil ontdekken als een frisse blik voor wie zijn visie wil herontdekken. Een tijdloos eerbetoon aan een icoon van de Belgische kunst.
Panamarenko Fundamentals, uitgegeven door Borgerhoff & Lamberigts.
WerkenToon kunstenaars
> Panamarenko, Wout Vercammen, Yoshio Nakajima, Dr. Hugo Heyrman, KYRPWWAWAX, International Happening News, Happening in een heerlijke stad IV [KYRPWWAWAX, International Happening News], 1965. Poster, black ink, pink paper, 28 x 44 cm.
> Panamarenko, Closed System Power Devices for Space. Portable Air Transport. Gas Turbines., 1969. Poster, ink, paper, 63 x 15 cm.
> Panamarenko, Panamarenko. Atom and Manpower., 1975. Poster, ink, paper, 100 x 62.5 cm and 42 x 27 cm.
> Panamarenko, 100.000 Revoluties/Minute Jet Turbine [100,000 Revolutions/Minute Jet Turbine], 1976-1993. Object, mixed media, 60 x 40 cm, 42 x 18 x 5.5cm.
> Panamarenko, Magnetische velden [Magnetic Fields], 1979. Object, table, capacitors, copper coils, metal disc with honeycomb motif, 109.8 x 76 x 77 cm.
> Panamarenko, Flying Cigar Called Flying Tiger, 1980. Object, plywood, coper wire, motors, string, glue, metal stand, 44 x 145 x 41 cm.
> Panamarenko, Vliegende schotel (experiment Spiegelschijf), 1980-1985. Object, aluminum plate with magnetic poles and copper windings., dia 72, H ca 21.
> Panamarenko, De gyro-efflux (Type S, magnetisch ruimteschip) [The Gyro-efflux (Type S, Magnetic Spaceship), 1981. Object, wood, copper wire, nylon strings, aluminium, 16 x 67 x 60 cm, 24 x 24 cm.
> Panamarenko, Adamski schotel [Adamski Saucer], 1981. Object, metal, magnets, wire, 35 x 35 x 15.5 cm .
> Panamarenko, Magnetisch veld "B" [Magnetic Field "B"], 1982. Object, mixed media, aluminium, nylon netting, metal, copper , 8 x 60 x 66 cm.
> Panamarenko, Grote Plumbiet [Big Plumbite], 1984. Drawing, felt-tipped pen, tape, tracing-paper, 10 x 15 cm.
> Panamarenko, Panamarenko, 1984. Poster, ink, paper, 49 x 59.5 cm.
> Panamarenko, Grote Plumbiet [Big Plumbite], 1984. Object, metal plates, magnet, 110 x 180 x 180 cm, 2 x (150 cm), 150 x 150 cm.
> Panamarenko, ELF-zender [ELF-transmitter], 1986. Object, copper, magnets, aluminium, copper wire , 28 x 16 x 16.5 cm.
> Panamarenko, Panamarenko. Rucksack., 1987. Poster, ink, paper, 59.5 x 42 cm.
> Panamarenko, Cahier Toy Model of Space - Grote Quadru Flip-Flop - Grote Elleboog, 1990-1999. Sketch, ink, paper, 29,5 x 21 cm.
> Panamarenko, Toymodel of Space, 1993. Multiple, book, vhs, print, 42 x 29.5 x 5.5 cm.
> Panamarenko, Viaggio alle stelle, 1996. Poster, ink, paper, 48.5 x 79 cm.
> Panamarenko, Bing of the Ferro Lusto X, 1997. Object, 300 x 700 cm.
> Panamarenko, Bing Motor I, 1999. Object, titanium, iron, electric motor, rubber, glass and plastic, 100 x 38 x 38 cm.
> Panamarenko, Bing of the Ferro Lusto, 2000. Poster, ink, paper, 76 x 51 cm.
> Panamarenko, Bing II, 2003. Object, metal, balsa wood, plexiglas, 150 x 300 cm.
> Panamarenko, Apollo Saturn V Moon Rocket. Object, 16 x 26 x 102 cm.
> Panamarenko, Physics Problems for the Technician. Book, 20.5 x 13 cm.
> Panamarenko, Reis naar de toekomst (H.G.Wells). Book, 28 x 21 cm.
> Panamarenko, Versneller. Photography, 22.5 x 28 cm.
> Panamarenko, Adamski Schotel. Photography, 23 x 29 cm.
> Panamarenko, Experiment 1 Magnetische tuigen. Photography, original b&w photo, 27.5 x 22 cm.
> Panamarenko, Vliegeniersuniform [Spacesuit]. Object.